Vlaški Do | Grljan - Kanjon Prlitske reke

Kanjon Prlitske reke nalazi se na lokalitetu Vlaški do, koji je udaljen oko 6 km od Zaječara. Do njega se najjednostavnije može doći pešice ili automobilom tako što se od Doma zdravlja u Zaječaru krene putem ka graničnom prelazu "Vrška čuka", zatim se nakon 2,2 km skrene desno na asfaltni put koji vodi u pravcu Vlaškog dola, a koji je od glavnog puta udaljen oko 3,5 km.

reka Beli Timok

Fotografije i opis u ovom postu su sa planinarske akcije 11. Memorijal Sveta Đorđević - Ceka, koju je organizovao PSK "Istok" iz Zaječara, a čiji su planinari trasirali, uredili i obeležili stazu planinarskim oznakama i pvc trakama.

Početak staze je od Doma kulture u selu Grljan, koje se nalazi pored puta Zaječar - Knjaževac, od koga je Dom kulture udaljen oko 650 metara. Praćenjem markacija nakon 350 metara stiže se do mosta na Belom Timoku, prelazi se preko mosta i dalje kretanje nastavlja putem preko Grljanskog polja oko 2 km. 

 

 

 

Zatim staza vodi putem kroz šumu oko 400 metara, a po izlasku iz šume kreće malo jači uspon uz brdo preko kamenitog terena odakle se pruža lep pogled na selo Grljan, Grljansko polje, Zaječar kao i na okolne planine Tupižnicu, Rtanj, Stol, Deli Jovan...

pogled na selo Grljan

Nakon savladavanja ove deonice u dužini oko 500 metara, uključuje se na put kojim se spušta ka Vlaškom dolu. Kada se stigne do jednog domaćinstva koje se nalazi sa leve strane puta, tu se skreće sa puta desno  i malo strmijom stazom silazi  do korita Prlitske reke. Zatim se prelazi preko na livadu do koje  vodi i put kada se u Vlaškom dolu dolazi iz Zaječara. 

 

U Vlaškom dolu se pored kanjona Prlitske reke nalaze i tri pećine, ostaci rimskog utvrđenja i belgijske pruge, kao i groblje iz srednjeg veka i crkvište posvećeno svetom Jovanu koje su vernici obnovili svojim dobrovoljnim prilozima.

 

 

Vlaški do je i mesto početka Belgijske pruge kojom je transportovan kameni ugalj iz Vrške čuke do Radujevca na Dunavu. Pruga je počela da se gradi 22.juna 1887. godine, a završena 18. oktobra 1888. godine.

  

 

Na desnoj strani iznad kanjona Prlitske reke nalazi se  vidikovac sa koga se pruža prelep pogled na Zaječar, okolne planine kao i crkvicu posvećenu svetom Jovanu smeštenu u šumi , za čiju su obnovu meštani tri sela: Velikog Izvora, Prlite i Grljana, između kojih leži Vlaški Do, sakupili dobrovoljne priloge i na temeljima starog napravili novo svetilište. Na vidikovcu je na jednoj steni postavljen mermerni krst posvećen svetom Đorđu, visine 2,5 m i težine oko 400 kg.

  

 

 

crkvište posvećeno svetom Jovanu

 

 

Nakon  uspona do vidikovca i crkvice povratak je istom stazom do livade odakle kreće staza koja vodi kroz kanjon Prlitske reke. Staza je samo korito reke i na njoj postoje tri ozbiljne prepreke (tri vertikalna stenska odseka) preko kojih  morate proći ako želite da prođete kroz ceo kanjon. Ako ne želite dalje kroz kanjon onda se od prve prepreke vraćate nazad, najpre do livade, a onda istom stazom  kojom ste došli iz Grljana.

 

 

Za one koji žele i misle da mogu da nastave dalje na mestima gde su prepreke u vidu visokih stena planinari iz PSK "Istok" su napravili i postavili drvene merdevine za potrebe ove akcija , a čija se dalja sudbina ne zna posebno u periodu godine kada kroz kanjon teče voda.

Dužina staze kroz kanjon je oko 1,5 km, zatim se nakon što se prođe pored pećine iz kanjon izlazi desno (leva obala Prlitske reke) i malo strmijom stazom stiže do livada.

foto: Boban Olujić

Preko livada staza dalje vodi do puta (u ovom delu potrebno je pažljivije pratiti markacije) kojim se dalje kretanje nastavlja do mesta gde se skreće levo sa puta i dalje nastavlja nizbrdo preko kamenitog terena (deonica kojom se išlo prilikom dolaska u Vlaški do). Nakon spusta dalje se ide putem preko grljanskog polja do centra sela tj. do Doma kulture. Ukupna dužina staze je oko 11,5 km.

pogled na Vršku čuku

reka Beli Timok

NAPOMENA: Planinarske oznake i putokaze  pažljivo pratite, jer postoje deonice na stazi gde se putevi ukrštaju i račvaju, a takođe je potreban i dodatan oprez tokom toplih mesececi zbog poskoka, zmija otrovnica!